Bạn trai vì tiến thân gác bỏ hôn nhân một bên chiếm số không nhỏ. Có điều gì đắc chí được ai khen họ nói không kịp thở. Chánh phủ mất tiền bạc cất tiểu học, trung học, đại học đường mà không bắt nhà giáo đ ào luyện tâm đức cho kẻ thụ giáo, không cho môn học làm người vô chương trình, chỉ bắt thi các môn của trí mà bất kể các môn của tâm hồn thì chỉ tạo những thế hệ duy vật, vô hồn có ngày trở giáo hại chánh phủ và bắt chánh phủ cất sẵn cho họ tòa án, thêm lính cảnh sát, nhà thương điên, trại giáo hóa, nhà an trí v.
Nhưng bất cứ việc gì trên đời đều có cái nguy nầy là Sa tăn nhúng tay vô. Mà tinh thần thì hoạt động cách chung có trật tự, nhắm vào những ý tưởng, ý định nào đó cách rõ rệt, dứt khoát. Phải đặt lý tưởng, thảo một chương trình thật quy mô.
Thành ra đời tình ái của họ tự nhiên chung thủy mà không hiểu rõ tâm lý ái tình của họ. Có nhiều đ àn ông ngay lúc bạn mình mới lâm bồn, thấy con đỏ gớm, ngạc nhiên. Còn của bạn trai? Cứ chung mà nói, bạn trai lúc bé quá thì vô tư đối với vấn đề luân lý.
Họ viết lộn xộn, gạch vẽ những địa đồ. có lắm trường hợp bạn gái tỏ ra giàu lương tri hơn bạn trai nữa. Họ không giản lược, hời hợt đâu mà họ đơn sơ hiểu theo nghĩa triết lý.
Họ đem tình yếu ấy hiến cho Thượng đế và nhân loại: thế là họ đi tu, tu vì tận hiến, vì muốn hy sinh, giúp ích chớ không vì trốn đời ích kỷ. Ra đến nơi, họ mua tùy sự nhó còn lại chút ít trong trí: mì thánh, chỉ, vắt gì cũng được. Bạn trai buổi dậy thì có rất nhiều thứ mâu thuẫn đó.
Mục đích của cuộc đời làm cho nó có giá trị ở ngay địa vị mà mình xây một cách lương thiện. Bạn trai lúc mùa yêu dậy trong tâm hồn hay có tưởng tượng xấu xa vì sự kích thích của sách báo, phim ảnh, kịch tuồng, câu chuyện khiêu dâm. Muốn nắm tâm hồn bạn trai mà bỏ qua khía cạnh nầy thì nhất định hỏng.
Nó trở mình theo chiều gió ái ân mới đến phơi phới như cánh bướm non thôi. Xã hội thời nay loạn nhất về quyền sử dụng nó. Là trong lãnh vực tình cảm, sau thời gian giận giữ, oán thù, tình cảm, chia tay với ai, người bạn trai để những kỷ niệm giữa mình và kẻ ấy lên meo chớ không mấy khi nhắc lại mà làm cho kẻ ấy đau lòng.
Cha mặc nhiên hay minh nhiên chỉ xin mẹ cho biết rõ lý do, chỗ đi. Một bên xao xuyến về thân phận, càng chạy theo ham muốn vật chất càng thèm khát, càng thấy bất mãn, một bên sống nội tâm trầm tĩnh, yêu mến Thượng đế và nhân loại cách tha thiết và thỏa mãn về kiếp sống vì đã làm những việc thiện. Thầy mà hiền lương thì họ kêu khiếp nhược.
Họ nghe trong con người nội tâm có một sức mạnh xô đẩy họ tìm gặp những bạn gái. Đi xe máy, có bạn buông tay chạy vụt vụt, hy vọng ba bên bốn bề cho mình là rành xe đạp, can đảm hơn người. Thầy mà hiền lương thì họ kêu khiếp nhược.
Tôi thấy một sai lầm của nền giáo dục hiện đại là quá thiên về trí hiểu, không chịu bắt trẻ con học thuộc lòng. Jean Le Presbytre gọi sự mê sách của các bạn trai mà tôi nói rõ tiểu thuyết ở đây là cơn khủng hoảng. Tuy nhiên dù trễ người ta cũng đang bắt đầu còn hơn ở nhiều nước Đông phương như Việt nam đã tự xưng là có bốn ngàn năm văn hiến mà chưa mấy ai nghĩ đến.